Het Grantleigh gehou by sy missieverklaring?

deur dr. Isak Burger (Voormalige president van die AFM / AGS)

25 Oktober 2019

“Ons het die afgelope paar dae ’n ongekende verskeidenheid aantal menings gehoor oor sekere kunswerke wat tydens die matriek-kunsuitstalling by die Grantleigh Curro-skool in Richardsbaai aangebied is. Die saak het die baie emosies en sienings van mense vanuit die Christen-geloof in ons land gedemonstreer – dit kan eenvoudig nie geïgnoreer of onderdruk word deur intellektuele redenasies nie.

Daar is al baie gesê oor die opponerende regte en vryhede wat deur ons Handves van Menseregte gewaarborg word. Ongelukkig word daar min gesê oor die samelewingswaardes wat ons grondwet onderlê, watter waardes in al die mense van Suid-Afrika vasgelê behoort te word, en nog meer in die volgende geslag Suid-Afrikaners wat ons in die toekoms op alle terreine van die lewe sal lei.

Soos dit op hul webwerf blyk, sê Grantleigh: “To uphold Christian values and encourage principled, caring and responsible behaviour at all times.” Christelike waardes verskil baie van die grondliggende waardes van ander godsdienste, en respek en verantwoordelikheid is ’n gemeenskaplike waarde vir die meeste godsdienste en samelewings.

Die kuns wat die matrikulante tydens die uitstalling in Grantleigh uitgestal het, is nie oornag gedoen nie, maar sou die produk wees van ’n proses deur die jaar wat deur die Onafhanklike Eksamenraad (Independent Examinations Board syllabus – IEB) se leerplan vir die visuele kunste voorgeskryf is. Dit sou die ontwikkeling van die tema deur middel van ’n visuele dagboek en die formulering van rasionaal gedurende ten minste die afgelope agt maande insluit. Die IEB vereis dat al die werk onder toesig van die kunsonderwyser gedoen moet word. Die vraag wat dus gevra moet word, is of Grantleigh met vrymoedigheid kan sê dat hul missieverklaring gedurende die afgelope agt maande gegeld het in die onderwysproses, en of die skoolhoof en die skoolbeheerliggaam deur die openbare vertoning van die kunswerk te onderskryf, die nodige leiding en aandag verskaf het om te verseker dat hulle verantwoordelike bewaarders van hul eie missiestelling is.

Totdat die kunswerk vertoon is, het dit vierkantig binne ’n akademiese konteks geval en kon dit bloot beoordeel word volgens die vereistes van die IEB. Nadat dit egter vertoon is waar lede van die publiek dit kon besigtig, het dit van die akademiese domein na die openbare domein beweeg. Is die leerder bewus gemaak dat sy kuns as oneerbiedig en vernederend beskou kan word? Hoe het die skool hom oor ’n lang tyd gelei oor watter verantwoordelike gedrag dit sou verg?

Deur die eeue heen het kuns onmiskenbaar die kultuur en denke baie beïnvloed. Uit die kuns wat die leerder geskep het, is daar geen twyfel dat hy buitengewoon talentvol is en ’n belowende toekoms as kunstenaar het nie. Is hy behoorlik deur sy volwasse onderwysers begelei om ook die gevolge van sy afbeeldings wat Jesus Christus, die sentrale figuur in die Christelike geloof, belaglik maak, in ag te neem? Besef hy dat die Bybel die Heilige Boek van Christene is en dat hulle dit nie ligtelik sou opneem as die bladsye daarvan uitgeskeur en op sy kunswerk gebruik word op ’n manier wat hulle aanstootlik vind nie? Die verskoning dat dit bloot afskrifte van Bybelbladsye was, maak geen verskil nie.

As ’n mens al die mededingende belange van die verskillende partye in hierdie furore oorweeg, is billikheid ook in gedrang. Is dit billik om te verwag dat ’n leek in die publiek die fynskrif van ’n rasionaal sal lees wat iets regverdig wat met die eerste blik sy geloof nie respekteer nie en dit verkleineer? Is dit billik dat ’n kunstenaar, wie se naam waarskynlik weerhou word omdat hy minderjarig is, onbeteuelde vryheid van kreatiewe uitdrukking kan geniet, sonder om persoonlik verantwoordelik gehou te word vir sy kuns? Is die rasionaal wat die afgelope paar dae deur die leerder op sosiale media versprei is, waarin sy kuns deur homself of deur ander verklaar / geregverdig word, ’n poging om skade aan sy reputasie te probeer verminder?

Ons opvoeders en opvoedkundige instellings het ’n plig teenoor ons kinders en ons land om nie net die volgende geslag oor hul regte en vryhede te leer nie, maar ook om hulle te leer oor die verantwoordelikheid wat daarmee gepaard gaan. ’n Bietjie respek en bedagsaamheid vir ander kan jou ver in die lewe neem – dit geld vir selfs die talentvolste onder ons.