Kyk ook KOMMENTAAR onderaan.

*******

Neels Jackson: Namibiese NG Kerk stel ’n voorbeeld vir wegbrekers in SA | Rapport

Neels Jackson

Sondag, 30 Maart 2025

Dis dalk tyd vir NG gelowiges om te herbesin oor die rol van die algemene sinode, skryf Neels Jackson.

Die onttrekking van die NG Kerk in Namibië aan die algemene sinode van die NG Kerk word wyd in kerklike kringe as ’n hartseersaak gesien. Dit doen afbreuk aan die eenheid van die kerk, en eenheid is vir kerke belangrik.

Jesus het immers self, volgens die evangelie van Johannes, die aand voor sy kruisiging in ’n lang gebed vir sy volgelinge gebid.

Vier keer in hierdie gebed in Johannes 17 vra Jesus dat hulle “een kan wees”. In vers 23 is dit selfs: “sodat hulle volledig een kan wees”.

Twee keer motiveer Jesus dié gebed met “sodat die wêreld kan glo” en “sodat die wêreld kan weet . . .” Eenheid word die voorwaarde vir die krag van gelowiges se getuienis.

Die eenheid van gelowiges kan op verskillende maniere gebeur, maar een daarvan is in kerklike strukture. Dít is wat van buite gesien word, en die verbreking van strukturele bande druis daarom dwars in teen Jesus se gebed en teen die getuieniskrag van die kerk.

Om die Namibiese onttrekking aan die algemene sinode egter eenvoudig as kerkskeuring af te maak, sou te sterk taal wees. Daar is beduidende verskille tussen hoe hierdie onttrekking gebeur het en hoe ander kerkskeurings hulle al uitgespeel het.

Uitgeloop en weggeloop

Vergelyk dit maar net met die optrede van ongelukkige NG lidmate in 1987, toe hulle uit die NG Kerk weggebreek het omdat hulle ontevrede was dat die algemene sinode die kerk se steun aan apartheid begin onttrek het.

Dié lidmate het eenvoudig die NG Kerk die rug toegekeer. Hulle het uitgeloop en weggeloop. Daarna het hulle ’n nuwe kerk, die Afrikaanse Protestantse Kerk, gaan stig. In die proses het daar baie suur sous deurgeloop.

Daar was vyandigheid en die weglopers het die NG Kerk, selfs jare daarna nog, verketter waar hulle kon – asof hulle daardeur hul eie optrede wou regverdig.

In Namibië se geval was dit soveel anders. Hy het ’n kerkordelike pad geloop.

Met sy onttrekking aan die algemene sinode het die NG Kerk in Namibië daarom nie ’n nuwe kerk gestig nie. Hy bly bloot voortbestaan as die NG Kerk in Namibië, nou nie meer deel van die algemene sinode van die NG Kerk nie, maar as ’n selfstandige susterkerk in die NG Kerkfamilie, soos byvoorbeeld die Reformed Church in Zimbabwe en die Reformed Church in Zambië.

Terloops: In hierdie opsig verskil die optrede van die NG Kerk in Namibië ook heeltemal van dié van die beswaarde NG lidmate in Suid-Afrika wat buite die kerkorde hul eie kerklike strukture skep, ’n nuwe sinode op die been bring en dan van die algemene sinode verwag om volgens reëls te speel wat hulle neerlê.

’n Ander land

Daar was baie gesprekke tussen die algemene sinodale leierskorps van die NG Kerk en die Namibiese kerkleiers. In die proses is verhoudings nie afgesny nie, maar het die begrip en die persoonlike verhoudings tussen die kerkleiers selfs verdiep.

Daar is wel in die NG Kerk in Namibië nog stemme wat die NG Kerk wil verketter, en die tyd sal leer watter gewig sulke sentimente sal dra.

Intussen is daar verwagtinge van voortgesette gesprek tussen die Namibiese kerkleiers en die algemene sinode om uit te werk hoe die twee kerke voortaan sal saamwerk. Wat dit sal oplewer, moet ’n mens ook nog sien.

Daar is ook ’n ander faktor wat ’n mens in gedagte moet hou as jy dink aan Namibië se onttrekking aan die algemene sinode. Dit is dat hulle in ’n ander land as Suid-Afrika moet funksioneer en dat die kontekste waarin hulle moes werk, soms beduidend verskil.

Oor die jare was dit soms aardig om te sien hoe afgevaardigdes uit Namibië en Zimbabwe tydens gesprekke in die algemene sinode moes pleit dat hulle nie vergeet word nie, dat die algemene sinode nie maar besluite kan neem asof Suid-Afrika die enigste land is waarin die NG Kerk funksioneer nie.

Toe die algemene sinode byvoorbeeld in 2015 besluit dat predikante van die NG Kerk toegelaat word om gayverbintenisse te bevestig, het die Namibiese afvaardiging gou daarop gewys dat gayverbintenisse nie in Namibiese reg erken word nie, en dat die besluit daarom nie vir hulle kan geld nie.

Vir die NG Kerk in Namibië beteken dit ook nie veel dat die NG Kerk lid is van die Suid-Afrikaanse Raad van Kerke nie. Hulle speel reeds jare lank ’n betekenisvolle rol in die Namibiese Raad van Kerke.

Dat die NG Kerk in Namibië daarom voortaan as selfstandige kerk in sy eie land kan funksioneer, maak dit in sekere opsigte net makliker en eenvoudiger.

Dié oorweging was natuurlik nie die hoofsaak waarom die Namibiese sinode besluit het om hom aan die algemene sinode te onttrek nie, maar in die agterkop het dit sekerlik ’n bydraende rol gespeel.

Dit kom van 1962 af

Intussen is daar ’n ander interessante ontwikkeling, en dit is die vraag of die algemene sinode wel die beste uitdrukking van eenheid is vir die ander nege sinodes van die NG Kerk.

Die algemene sinode bestaan immers net van 1962 af, toe dit in die golf van Afrikaner-nasionalisme wat met republiekwording gekom het, tot stand gekom het. Voor dit het die verskillende sinodes van die NG Kerk onafhanklik gefunksioneer en is hulle net deur ’n federale raad van kerke saamgebind.

Is die tyd van die algemene sinode nie uitgedien nie? Het dit nie tyd geword dat die verskillende sinodes in ’n losser struktuur soos ’n federale raad saamkom nie, word daar nou gevra.

As ’n mens daaroor begin dink, is dit dalk goed om te vra wat is die bydrae wat die algemene sinode die afgelope 63 jaar gelewer het. Wat sal verlore gaan as die algemene sinode afgeskaf word?

Dit was die algemene sinode wat in 1986 en 1990 besluit het dat die NG Kerk sy steun aan apartheid onttrek. As die sinodes afsonderlik daaroor moes besluit, is die vraag hoeveel sinodes dié stap sou doen.

Dieselfde geld die toelating van vroue tot die amp van predikant en ouderling. As sinodes afsonderlik daaroor sou moes besluit, was daar dalk vandag steeds ’n sinode of twee waar vroue nie op die kansel welkom is nie. Maar omdat die groter kerk sulke sinodes saamgetrek het, kon hulle in die praktyk sien watter waarde vrouepredikante tot die kerklike lewe voeg.

Nou is almal gemaklik daarmee.

Oor die laaste dekade of wat is daar deur die werk in algemene sinodale verband ontsaglik waardevolle teologiese dinkwerk gedoen oor kwessies soos menswaardigheid en missionale kerkwees.

Op baie plekke in die kerk het dit grond gevat, wortelgeskiet en gelei tot wonderlike vorme van kerkwees waar dit gaan oor diensbaarheid en die heling van mense en gemeenskappe – maniere van kerkwees waar God se liefde deur sy kerk na gemeenskappe toe vloei.

Op dié manier speel die algemene sinode ’n bemagtigende en inspirerende rol om gemeentes te ondersteun.

’n Mens sou kon vra of dit nie beter sou wees om (pleks van die voortbestaan van die algemene sinode te bevraagteken) liewer na maniere te soek om die wyse waarop die algemene sinode se goeie werk na gemeentes toe deurvloei, te versterk nie.

Twee maniere van dink

Met dit alles in ag genome is die onderliggende rede waarom Namibië haar aan die algemene sinode onttrek het, nog nie aangeroer nie: die saak rondom gay mense, hul verhoudings en huwelike.

En dit gaan alles daaroor dat daar twee maniere van teologies dink in die NG Kerk ontwikkel het.

Met die gevaar van oorvereenvoudiging sou ’n mens kon sê die een denkwyse – en dit is die denkwyse wat in Namibië die deurslag gegee het – is dat God reëls vir die lewe neergelê het waaraan gelowiges hulle moet onderwerp.

Daardie reëls vind ’n mens in die Bybel, wat die Woord van God is en die hoogste gesag vir gelowiges se lewe dra.

Een van die reëls is dat God die huwelik ingestel het as ’n verbintenis tussen een man en een vrou. As ’n mens dit nie meer as absoluut aanvaar nie, is jy ongehoorsaam aan God en verwerp jy die gesag van die Bybel.

Hierdie waarheid is so belangrik dat dit nie moontlik is om in een kerk te funksioneer met diegene wat ruimte wil maak vir gayverhoudings nie.

Hierteenoor lui die ander denkwyse dat die groot reël wat God vir die lewe neergelê het, die liefde is, en dat die kerk daarom na gay gelowiges se nood moet luister.

Dan word die getuienis oorweldigend dat gaywees vir talle nie ’n keuse is nie, en dat pogings om gay mense van hul seksuele oriëntasie te genees, geweldige skade aanrig en dat ’n vonnis tot ’n lewe sonder intieme liefde ook traumaties is.

In elk geval is dit uit ’n sorgvuldige lees van die Bybel ook nie so duidelik dat God die huwelik as ’n verbintenis tussen een man en een vrou as ’n absolute wet ingestel het nie. Dink byvoorbeeld aan die aartsvader Jakob, sy twee vroue, Ragel en Lea, en sy byvroue daarby.

Die NG Kerk in Namibië is die enigste van die NG Kerk se tot onlangs toe 10 sinodes waar die absolute nee vir gayverhoudings die bepalende standpunt is.

Miskien is die hartseerste van die hele saak die vraag wat gaan word van jong mense uit gelowige huise in die Namibiese NG Kerk wat vroeër of later besef dat hulle gay is.

• Neels Jackson is ’n voormalige redakteur van Kerkbode.

briewe@rapport.co.za

 

Kommentaar

Daniel Louw

Neels Jackson sê: “Dít is wat van buite gesien word, en die verbreking van strukturele bande druis daarom dwars in teen Jesus se gebed en teen die getuieniskrag van die kerk.”